جنایتی دیگربنام خون بس
زندگی‌قبیله‌ای و قومی آداب و رسوم مخصوص به خودرا دارد. در زندگی قومی عرف بر قانون برتری دارد. در میان قوم بختیاری،
آداب و رسوم، خواه غلط و خواه درست، در حکم قانون است، و حتی در مواردی ارزش آن از قانون بالاتر است، و سرپیچی از آن باعث طرد شدن فرد می شود. از جمله قوانینی که متاسفانه هنوز هم در بسیاری از مناطق عشایری زاگرس در میان قبایل بختیاری، لر، کرد ، ترکمن، اعراب خوزستان و … اجرا می‌شود خون بس است. یعنی اگر فردی از خانواده‌ای کشته شود، خانواده مقتول
در قبال گذشت از قصاص قاتل، دختری از خانواده مقتول را به عقد برادر و یا یکی از بستگان نزدیک قاتل در می‌آوردند، و دختر پس از این ازدواج در حکم مایملک خانواده است، و هر چه آنان بگویند مجبور به پذیرش است، و حق هیچ گونه اعتراضی را ندارد. و نیز به هیچ عنوان اجازه ندارد، در صورت نارضایتی، حرفی از طلاق بزند. در فرهنگ بختياري به آن “خون بست” یا “خون بر”(با ضمه بر روی ب) و در میان اعراب به آن “فصل” مي‌گويند (فتحه روی ف) . خون بس یک ارتباط بین خانواده مقتول، خانواده قاتل و بزرگان است. در میان اعراب خوزستان چهار زن به عنوان ديه به طایفه مقتول داده مي شود. يک زن به خانواده مقتول، و سه زن ديگر به بقيه طايفه تعلق مي‌گيرد. در عشاير
بختياري و لر در ازای هر مقتول يک زن، به علاوه زمين و مقداری پول پرداخت مي‌شود. در میان اعراب زني که به عنوان خون بس می‌رود “فصيله” نام دارد که در نظام عرب جايگاه پستی دارد. وي به جز غذا خوردن حق ديگری ندارد. حق طلاق و شيربها ندارد، و تنها از طرف شوهر براي او مهريه‌ای تعيين می‌شود. درخون بس ممکن است دختری که به خون بها می‌دهند حتی يک ساله باشد و متعهد که وقتی به سن بلوغ رسيد، او را به عقد خانواده مقتول درآورند می‌شوند در واقع زن بدون اینکه خود جرمی مرتکب شده باشد، مجازات می‌شود و قربانی جنایت دیگری می‌شود. آینده تاریک و سیاه او در هیچکدام از جلسات بزرگان به هیچ عنوان مورد توجه نیست. در واقع به او تنها به عنوان کالایی نگریسته می‌شود که می‌تواند پایه و اساس جامعه قبیله‌ای را محکمتر کند. با این ازدواج تمامی زندگی او نابود شده، و به نوعی به حبس خانواده شوهر در می‌آید که می‌توانند با رفتارهای خشونت‌آمیز خود او را به جرم ناکرده مجازات کنند. هرچند امروز با توجه به تغییرات اقتصادی-اجتماعی جامعه، سنت خون بس نیز دچار تغییر و تحولاتی شده است، و بزرگان تمام تلاش خود را به کار می‌برند تا از ارائه دختر به خانواده مقتول خودداری کرده، و به جای دختر ، دیه شرعی و قانونی مبلغی را به عنوان هزینه جشن عروسی و جهیزیه به خانواده مقتول بپردازند، اما هنوز این رسم منسوخ نشده و حتی اگر قاتل از سوی قانون مورد تعقیب قرار گیرد، تا زمانی که رسم خون بس انجام نشده باشد، احتمال انتقام‌جویی میان دو طایفه وجود دارد
آداب و رسوم، خواه غلط و خواه درست، در حکم قانون است، و حتی در مواردی ارزش آن از قانون بالاتر است، و سرپیچی از آن باعث طرد شدن فرد می شود. از جمله قوانینی که متاسفانه هنوز هم در بسیاری از مناطق عشایری زاگرس در میان قبایل بختیاری، لر، کرد ، ترکمن، اعراب خوزستان و … اجرا می‌شود خون بس است. یعنی اگر فردی از خانواده‌ای کشته شود، خانواده مقتول
در قبال گذشت از قصاص قاتل، دختری از خانواده مقتول را به عقد برادر و یا یکی از بستگان نزدیک قاتل در می‌آوردند، و دختر پس از این ازدواج در حکم مایملک خانواده است، و هر چه آنان بگویند مجبور به پذیرش است، و حق هیچ گونه اعتراضی را ندارد. و نیز به هیچ عنوان اجازه ندارد، در صورت نارضایتی، حرفی از طلاق بزند. در فرهنگ بختياري به آن “خون بست” یا “خون بر”(با ضمه بر روی ب) و در میان اعراب به آن “فصل” مي‌گويند (فتحه روی ف) . خون بس یک ارتباط بین خانواده مقتول، خانواده قاتل و بزرگان است. در میان اعراب خوزستان چهار زن به عنوان ديه به طایفه مقتول داده مي شود. يک زن به خانواده مقتول، و سه زن ديگر به بقيه طايفه تعلق مي‌گيرد. در عشاير
بختياري و لر در ازای هر مقتول يک زن، به علاوه زمين و مقداری پول پرداخت مي‌شود. در میان اعراب زني که به عنوان خون بس می‌رود “فصيله” نام دارد که در نظام عرب جايگاه پستی دارد. وي به جز غذا خوردن حق ديگری ندارد. حق طلاق و شيربها ندارد، و تنها از طرف شوهر براي او مهريه‌ای تعيين می‌شود. درخون بس ممکن است دختری که به خون بها می‌دهند حتی يک ساله باشد و متعهد که وقتی به سن بلوغ رسيد، او را به عقد خانواده مقتول درآورند می‌شوند در واقع زن بدون اینکه خود جرمی مرتکب شده باشد، مجازات می‌شود و قربانی جنایت دیگری می‌شود. آینده تاریک و سیاه او در هیچکدام از جلسات بزرگان به هیچ عنوان مورد توجه نیست. در واقع به او تنها به عنوان کالایی نگریسته می‌شود که می‌تواند پایه و اساس جامعه قبیله‌ای را محکمتر کند. با این ازدواج تمامی زندگی او نابود شده، و به نوعی به حبس خانواده شوهر در می‌آید که می‌توانند با رفتارهای خشونت‌آمیز خود او را به جرم ناکرده مجازات کنند. هرچند امروز با توجه به تغییرات اقتصادی-اجتماعی جامعه، سنت خون بس نیز دچار تغییر و تحولاتی شده است، و بزرگان تمام تلاش خود را به کار می‌برند تا از ارائه دختر به خانواده مقتول خودداری کرده، و به جای دختر ، دیه شرعی و قانونی مبلغی را به عنوان هزینه جشن عروسی و جهیزیه به خانواده مقتول بپردازند، اما هنوز این رسم منسوخ نشده و حتی اگر قاتل از سوی قانون مورد تعقیب قرار گیرد، تا زمانی که رسم خون بس انجام نشده باشد، احتمال انتقام‌جویی میان دو طایفه وجود دارد
اجرای این رسم تنها مختص به جغرافیا و فرهنگ مردم ساکن دراستان کهگیلویه و بویراحمد خون‌بس در میان همهٔ اقوام و طوایف ساکن در جغرافیای ایران از مردم استان‌های لرستان،سیستان و بلوچستان،چهارمحال و بختیاری ،تا بخش‌هایی ازتا بوشهررایجبود و گلستان و استانخوزستان بخش‌هاییازفارس و ایلام، کردستان، کرمانشاه،
از آن سو نیز برخی از «خون‌بس» به عنوان سنتی پسندیده یاد می‌کنند؛ به عنوان مثال، در «تارنمای موعظهٔ نقادانه حزب‌الله وابسته به ستاد مرکزی حزب‌الله» از خون‌بس به عنوان سنت اسلامی یادشده و این موارد به عنوان مزیات این رسم ذکر شده‌است: «رهیافت تربیت و اصلاح اسلامی به جای مجازات مجرم، اصلاح و تربیت مجرم به جای مجازات و نابودی مجرم،
عفو مجرم توسط سنت خون‌بس به مثابهٔ نماد همبستگی دینی و محیطی، تجدید سنت‌های حسنهٔ بومی، راهکار زیرکانهٔ شوراهای حل اختلاف منطقه، لیاقت و مدیریت روحانیت دستگاه قضایی منطقه و استفاده ازمسجد به‌عنوان مرکز اجتماعی
نخستین بار مسئولان استان لرستان در سال ۱۳۸۹ مدعی ثبت سنت خون بس در فهرست میراث فرهنگی کشور شدند.
از آن سو نیز برخی از «خون‌بس» به عنوان سنتی پسندیده یاد می‌کنند؛ به عنوان مثال، در «تارنمای موعظهٔ نقادانه حزب‌الله وابسته به ستاد مرکزی حزب‌الله» از خون‌بس به عنوان سنت اسلامی یادشده و این موارد به عنوان مزیات این رسم ذکر شده‌است: «رهیافت تربیت و اصلاح اسلامی به جای مجازات مجرم، اصلاح و تربیت مجرم به جای مجازات و نابودی مجرم،
عفو مجرم توسط سنت خون‌بس به مثابهٔ نماد همبستگی دینی و محیطی، تجدید سنت‌های حسنهٔ بومی، راهکار زیرکانهٔ شوراهای حل اختلاف منطقه، لیاقت و مدیریت روحانیت دستگاه قضایی منطقه و استفاده ازمسجد به‌عنوان مرکز اجتماعی
نخستین بار مسئولان استان لرستان در سال ۱۳۸۹ مدعی ثبت سنت خون بس در فهرست میراث فرهنگی کشور شدند.
پس از آن خبرگزاری مهر در شهریورماه سال ۱۳۹۱ از درخواست اداره کل میراث فرهنگی استان کهگلیویه و بویراحمد برای ثبت سنت خون بس به عنوان یکی از آداب و رسوم کهن کشور در فهرست میراث معنوی کشور نوشت، و پس از اندکی، درخواست‌های مشابهی از سوی استان فارس و چهار محال بختیاری در این زمینه مطرح شد.
انتشار این خبر واکنش فعالان حقوق زنان و حقوق بشر را برانگیخت. آن‌ها با تاکید بر اینکه خون بس افتخار ملی نیست، به شکل گسترده‌ای نسبت به ثبت آن اعتراض کردند و گفتند که زن یا کودکی بی‌گناهی که وجه المصالحه درگیری شده، غرامت جنگی یا برده نیست تا به طرف رودرو هدیه شود و شاید این رسم در زمان گذشته جوابگو بوده و از ادامه خونریزی و خشونت جلوگیری می‌کرده، اما در زمانه امروز امر ناهنجار و ناپسندی است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر