به گزارش رادیو فردا-لیگ برتر فوتبال ایران که قرار بود از ۱۰ مرداد آغاز شود، با تأخیر تأمل‌برانگیزی مواجه شده و رئیس فدراسیون دلایل این تأخیر را اجرایی شدن شروط فدراسیون و بسترسازی برای الزامات کنفدراسیون فوتبال آسیا اعلام کرده است.
اما این دلایل تنها ظاهر ماجراست و در پشت‌پرده‌‌اش یک مسئله مهم وجود دارد که حتی بازی دوستانه تیم ملی را به پشت درهای بسته منتقل کرد؛ دلایلی که به بسته بودن ۴۰ ساله درهای ورزشگاه به روی زنان ایرانی مربوط میشود و حالا فیفا جدیتر از همیشه برای باز کردن این درها ایستاده و نه تنها فوتبال بلکه سران جمهوری اسلامی را با چالشی بزرگ مواجه کرده است.
روزی روزگاری امجدیه
ورزشگاه پیر امجدیه ۵۰ سال قبل تصویری داشت مشابه آن‌چه امروز در ورزشگاه‌‌های اروپایی می‌‌بینیم، خانواده‌‌هایی که دسته‌جمعی روی سکوهایش می‌‌نشستند و در کنار هم فوتبال تماشا می‌کردند، با درهایی که تا پیش از سال ۵۷ باز بود اما ناگهان یک قانون نانوشته قفلی بر ورود زنان به ورزشگاه زد که ۴۰ سال بسته ماند.
زنان دوشادوش مردان به تماشای یک مسابقه فوتبال در امجدیه رفته‌اند
در راستای سیاست‌های تفکیک جنسیتی و بر اساس نظر مراجع تقلید، با ورود زنان به ورزشگاه‌ها مخالفت شد تا فوتبال در سال‌های نخست انقلاب تبدیل به ورزشی کاملاً مردانه شود. تا سال‌ها بعد حتی تیم‌های فوتبال زنان نیز در ایران وجود نداشت و تا مدت‌ها حکومت، ورزش برای زنان را جایز نمی‌دانست.
روسری‌سفیدها
فوتبال پرطرفدارترین ورزش دنیاست و در ایران بیشتر از هر ورزشی تماشاگر دارد. بانوان ایرانی که مدت‌ها از ورود به ورزشگاه منع شده بودند، در سال ۸۴ نخستین جرقه‌های اعتراض به این تبعیض را علنی کردند.
ورزشگاه آزادی محل آخرین بازی تیم ملی فوتبال ایران در مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان، میزبان بحرین بود و محمد خاتمی در واپسین روزهای ریاست‌جمهوری‌اش تماشاگر ویژه این دیدار بود.
۵۰ زن معترض به تبعیض بزرگی که انقلاب ۵۷ برایشان به ارمغان آورده بود در حرکتی نمادین و با روسری‌های سفید خود را به آزادی رساندند تا این ممنوعیت را به چالش بکشند. زنان معترض که در رسانههای ایران به «روسری‌سفیدها» معروف شدند، در قاب دوربین «جعفر پناهی» برای فیلم «آفساید» جای گرفتند؛ فیلمی که تلاش زنان برای ورود به ورزشگاه با لباس مردانه را به تصویر می‌کشید.
مصطفی هاشمی‌طبا می‌گوید از همان سال نهادهای بین‌المللی ورزش در مورد ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه حساس شدند و به این ترتیب نخستین نامه‌نگاری‌ها با مسئولان ورزشی ایران آغاز شد.
زنان گزینشی
فشارهای بین‌المللی بر ورزش ایران ادامه پیدا کرد و نخستین رشته‌ای که به شکل جدی با تهدید فدراسیون جهانی متبوع خود مواجه شد، والیبال بود. اتحادیه جهانی والیبال، ایران را به اخراج از لیگ جهانی تهدید می‌کند و مسئولان ورزش در فرآیندی نمایشی تصمیم به ورود «گزینشی زنان» به تالار ۱۲ هزار نفری آزادی می‌گیرند. خانواده ورزشکاران، دختران والیبالیست و خبرنگاران خانم به صورت محدود اجازه ورود به سالن پیدا می‌کنند و دوربین‌‌های تلویزیونی پخش زنده بارها تصاویری از حضور زنان پخش می‌کنند تا چالش این تهدید به نوعی خنثی شود.
این اتفاق البته با واکنش جدی فعالان حقوق زنان در ایران مواجه شد و حتی برخی از خبرنگاران خانم که کارت ورود به سالن را داشتند در اعتراض به ورود گزینشی، تصمیم به تحریم رقابت‌ها می‌گیرند. ورود گزینشی بانوان در سایر رشته‌ها نیز تکرار میشود و در فوتبال نیز چنین اتفاقی رخ می‌دهد.
دیدار پرسپولیس مقابل کاشیما آنتلرز ژاپن در فینال لیگ قهرمانان آسیا جایی بود که بار دیگر زنان به شکل گزینشی وارد ورزشگاه میشوند تا تأکید مقام‌های کنفدراسیون آسیا به ورود زنان عملی شود اما این اتفاق با اعتراض گسترده و واکنش شدید در شبکه‌های اجتماعی همراه شد.
نتیجه حضور اینفانتینو؛ روحانی قول داد
با روی کار آمدن جیانی اینفانتینو در فیفا، این رئیس سوئیسی از همان ابتدا نشان داد بر مقوله «فوتبال برای همه» تأکید دارد. اینفانتینو برای تماشای شهرآورد سرخ و آبی به ایران دعوت شد، اما شرط رئیس برای سفر به ایران دیدار با حسن روحانی بود، چون بعد از صحبت با مسئولان فدراسیون فوتبال دریافته بود که اجازه ورود زنان به ورزشگاه‌ها در اختیار فدراسیون نیست و او باید با مقامات بلندپایه مذاکره کند.
اینفانتینو در سفر چندساعته به تهران موفق شد در دیداری کوتاه با رئیس‌جمهور ایران از حساسیت موضوع صحبت کند و به گفته خودش از روحانی برای ورود زنان به ورزشگاه قول بگیرد. رئیس فیفا در بازگشت گفت: «آقای روحانی قول داد، اما گفت در کشور ما این امور کمی زمان می‌برد.» اینفانتینو با خوش‌بینی از قولی که دریافت کرده بود به سایت فیفا گفته بود: «به قول رئیس‌جمهور ایران خوشبینم، چون اعطای حق رأی به زنان سوئیسی هم کمی زمان برد اما محقق شد.»
در همان روز اما اتفاق دیگری هم پشت درهای ورزشگاه آزادی رخ داد که هیچ‌وقت رئیس فیفا از آن باخبر نشد: نزدیک به ۳۰ زن که برای تماشای شهرآورد به آزادی رفته بودند توسط پلیس دستگیر شدند و این خبر در رسانههای ایران بازتاب پیدا نکرد.
صندوق ایمیل فیفا
ممانعت از ورود بانوان به ورزشگاه‌ها همچنان ادامه داشت و علی‌رغم قول مسئولان بلندپایه، در عمل هیچ تلاشی برای برطرف شدن این تبعیض جنسیتی صورت نگرفت. زنان ایرانی برای ورود به ورزشگاه راه‌هایی همچون گریم مردانه را انتخاب کردند و برخی هم در حاشیه دیدارهای تیم ملی فوتبال با ضرب‌وشتم پلیس و بازداشت مواجه شدند.
بانوان ایرانی که به دنبال مطالبه حق خود بودند، در اقدامی جالب‌توجه، بیشتر از ۲۰ هزار ایمیل (در رسانههای مختلف تعداد ایمیل‌ها ۵۰ و ۱۰۰ هزار نیز گفته شده است) برای رئیس فیفا ارسال کردند و به محدودیتی که هنوز وجود دارد، اعتراض کردند. این ایمیل‌ها واکنش تند فاطما سامورا، دبیرکل فیفا، را در پی داشت و در نهایت فدراسیون جهانی فوتبال در نامه‌ای با امضای جیانی اینفانتینو برای ایران ضرب‌الاجل تعیین کرد.
فیفا تهدید کرده است که در صورت مهیا نشدن شرایط ورود آزادانه زنان به ورزشگاه‌ها برای تماشای دیدارهای داخلی و خارجی، فوتبال ایران را به صورت گام‌به‌گام با اقدامات تنبیهی و در نهایت تعلیق مواجه خواهد کرد. پاسخ نامفهوم ایران اما آن چیزی نبود که فیفا انتظارش را داشت. فدراسیون ایران گفت: «ما موافقیم و بر روی این موضوع کار می‌کنیم.»
نظر مراجع؛ اشکال دارد
درحالی‌که تهدید فیفا به شکلی جدی بر فوتبال ایران سایه انداخته و موضوع «تعلیق» هر لحظه جدیتر میشود، در داخل اما نظرات متفاوتی در این باره وجود دارد. برخی نمایندگان مجلس، همچون الیاس حضرتی، معتقدند باید برای بانوان جایگاه مخصوص درست کرد و دورشان دیوار کشید.
دادستان کل کشور نیز همچون مراجع تقلید معتقد است که ورود زنان به ورزشگاه «اشکال شرعی دارد». اما علی مطهری نظری خلاف دادستان دارد و می‌گوید «اشکال شرعی ندارد».
دولت و وزارت ورزش در این باره سکوت کرده‌‌اند و در فدراسیون فوتبال هیچکس به شکل علنی از این خطر جدی سخن نمی‌گوید.
محمود اسلامیان تنها عضو فدراسیون بود که در گفت‌وگو با «ایران ورزشی» به تهدید جدی فیفا که منجر به خدشه‌دار شدن برنامه تمامی مسابقات ملی و باشگاهی شده، اشاره کرد.
شروط بهانه‌‌اند؛ زنان در اولویت
آن‌چه این‌روزها به علامت سؤال بزرگی تبدیل شده، برگزار نشدن قرعه‌کشی و لیگ برتر است. فدراسیون می‌گوید تا وقتی شروطی مانند شماره‌دار شدن صندلی‌ها، بلیت الکترونیک و... مهیا نشود، لیگ بی لیگ، اما حذف نام ایران از رنکینگ باشگاهی سایت کنفدراسیون آسیا، که البته یک اشتباه تایپی عنوان شده بود، در کنار اخطار جدی فیفا و تأکید بر ورود بانوان، معادلات را پیچیده‌تر می‌کند.
فیفا به فدراسیون فوتبال تأکید کرده تا زمانی که مسئله ورود بانوان حل نشود، اجازه ندارد بازی‌های تیم ملی را با حضور تماشاگران برگزار کند. بسیاری معتقدند مهم‌ترین عامل برگزارنشدن لیگ نیز دست نیافتن به راهکاری عملی و یک تاریخ دقیق برای ورود زنان به ورزشگاه است. شواهد نشان می‌دهد فیفا، که یک زن دبیرکلی‌اش را برعهده دارد، می‌خواهد یک بار برای همیشه به این تبعیض جنسیتی در فوتبال ایران پایان دهد.
x
